|
Bölüm 2: Sinir Hücreleri ve
Davranış |
Prof. Dr.
Şakire Pöğün |
İnsanların
üstünüğü, çevreyi kullanmasında
Beyin ve duyu
organları, çevredeki değişik olayları fark ve
ayırdetmeyi sağlıyor.
Duyu
organlarından gelen enformasyon beyinde algıya dönüştürülüyor
depolanıyor ve/veya uygun davranışsal yanıt
oluşturuluyor.
Bu nöronlar ve
aralarındaki bağlantılar ile sağlanıyor.
Nöronların
morfolojisi oldukça basit.
Karmaşıklık,
hücrelerin farklılaşmasından değil aralarındaki
bağlantılardan
Sinir sisteminin 4 önemli özelliği:
1)
Nöronların
sinyal oluşturma mekanizması
2)
Sinir
hücreleri arasındaki bağlantıların paterni
3)
Farklı
bağlantı biçimleri ile farklı davranışlar arasındaki
ilişki
4)
Nöronlar ve
bağlantılarının deneyim ile nasıl modifiye
edildiği
Sinir sisteminde iki tür hücre vardır
Glia hücreleri destek hücreleridir
Omurgalı
sinir sisteminde nöronlardan 10-50 kat daha fazla
Yaşamsal rolleri:
1)
Nöronları
desteklerler, yalıtırlar, çevrelerler
2)
Elektrik
sinyallerinin iletilmesini desteklemek üzere akson çevresinde miyelin
kılıfı oluştururlar
3)
Bazıları
hücre ölümünden sonra atıkları temizlerler
4)
Sinyal
iletiminde rol alırlar, ör: Ntleri geri alırlar
5)
Gelişim
sırasında akson gelişmesini yönlendirirler
6)
Presinaptik
sonlanmanın özelliklerini sağlarlar (sinir-kas
kavşağında)
7)
Toksik
maddelerin geçmesini çnlemek üzere kan-beyin bariyeri oluştururlar
8)
Büyüme
faktörleri salgılarlar
Mikroglia
(fagositler)
Makroglia
(Oligodendrositler, Schwann Hüc., Astrositler) (Fig 2-1)
Fig 2-1
Sinir hücreleri sinir sisteminde temel sinyal üniteleridir
(Fig. 2-2)
Fig 2-2
Fig 2-3
Ramon y Cajal:
1)
Nöron
doktrini:Temel ünite nöron
2)
Dinamik
polarizasyon prensibi: İleti tek yönlü
3)
Bağlantı
özgüllüğü: Hedef belli, bağlantılar rastgele değil
4)
Şekilsel
özelikler (Fig. 2-4)
Fig 2-4
Nöronların
fonksiyonel klasifikasyonu:
·
Duyu
·
Motor
·
Ara
- Röle/projeksiyon
- Lokal
Sinir hücreleri belli davranışlarda aracılık yapan
özgül sinyal ağları oluştururlar
Patella refleksi (Fig 2-5)
Konverjans-diverjans (Fig 2-6)
Geribesleme (Fig 2-7)
Sinyal mekanizması tüm sinir hücrelerinde aynıdır.
Input
Tetikleyici
sinyal
İleti
sinyali
Output
Fig 2-8
Fig 2-9
Fig 2-10
Fig 2-11
Sinir hücreleri en .çok moleküler düzeyde farklılaşırlar
Sinir hücreleri tek (unique) enformasyon taşıyabilirler çünkü
özgül ağlar oluştururlar.
Sinaptik bağlantıların değiştirilebilir
olması davranışın uyumluluğuna katkı sağlar